2021年8月29日
ภาวนา อย่าทำตัวเองให้ลำบากเกินไปให้เครียด
修行，别让自己太难、太苦！
ภาวนา บางทีพอตั้งใจ
มันบังคับกาย บังคับใจมากไป
修行一认真，就太过打压身、打压心
ให้เดินอยู่ในทางสายกลาง ทางกลางๆ ไม่ย่อหย่อน
要走上中道，中道是不松（也不紧）
ย่อหย่อนก็คือปล่อยเนื้อปล่อยตัว
ปล่อยกายปล่อยใจตามกิเลส
“松”就是自我放纵——放任身心迎合烦恼
ผัดวันประกันพรุ่งอะไรอย่างนี้ ย่อหย่อน
明日复明日之类的，这样就太松
ตึงเกินไปก็
พอคิดถึงการปฏิบัติก็บังคับกายบังคับใจ
太紧则是一想到修行就打压身、控制心
ก็ผิดอยู่ 2 ด้าน หย่อนไปกับตึงไป
就错在这两端——太松与太紧
มันเลยไม่เข้าทางสายกลางเสียที
因而始终未能契入中道
ทางสายกลางคือมรรคมีองค์ 8
ไม่ตึงเกินไป ไม่หย่อนเกินไป
中道就是不太紧也不太松的八支圣道
มรรคมีองค์ 8 ย่อลงมาก็เป็น ศีล สมาธิ ปัญญา
八支圣道简单地讲就是戒、定、慧
ถือศีลหย่อนเกินไปก็ใช้ไม่ได้
ถือศีลแล้วก็ตึงเกินไปก็ใช้ไม่ได้
持戒太松不行，太紧也不可以
สมาธิหย่อนไปก็ไม่ได้ ตึงไปก็ไม่ได้
修定太松不行，太紧也不可以
เจริญปัญญาหย่อนไปก็ไม่ได้ ตึงไปก็ไม่ได้
开发智慧太松了不行，太紧也不可以
ต้องทางสายกลางจริงๆ
必须真正走上中道
ถือศีลหย่อนไป หลวงพ่อเคยเจอ
持戒太松的情形，隆波曾经遇到过
กิเลสมันพา ให้ตีความการถือศีลเพื่อสนองกิเลส
在烦恼驱动下，为迎合烦恼而曲解持戒
ตอนหลวงพ่อเป็นนักศึกษา เคยบวช
隆波在大学期间出过家
ที่วัด ที่วัดนั้นท่านก็ดี ครูบาอาจารย์ก็ดี
所在寺庙不错，大和尚也很有修为
วัดหลวงพ่อปัญญา วัดชลประทาน
隆波般亚尊者的春帕坦寺
มีพระที่โตหลายพรรษา
แต่ไม่ใช่ถึงระดับผู้ใหญ่จริงๆ
有位出家年头很长但算不上长老级僧人
แกก็มาสอน บอกถือศีลต้องไม่งมงาย
ถือศีล อย่าให้มันลำบาก
他也教说：持戒不能愚昧，持戒别为难自己
อย่างเราจะกินอาหารเกินเที่ยงเกินเที่ยงวัน
เริ่มต้นก่อนเที่ยง ฉันไปเรื่อยๆ
比如过午不食，在中午十二点前开始吃就可以
เราไม่ยึดถือ ถือศีลแล้วยึดถือ ไม่ถูก ตึงเกินไป
不要执著！持戒后太执著不对的，太紧
อย่างนั้นอย่าถือดีกว่า หย่อนตามกิเลส
如果是那样，别持更好，迎合烦恼就太松
อยากจะกินโน้นกินนี้ อยากกินนานๆ
想吃这吃那，想吃得久一点
แล้วก็บอกว่านี่ถือศีลแบบไม่ยึดถืออะไร
然后却宣称“这是不执著地持戒”
ไม่ยึดถือแล้วไปถือทำไม
既然不执著，那为什么要持戒呢？
ไม่ต้องถือเลย อย่างนี้หย่อนไป
不用持的，因为那样太松
บางทีก็ช่วยตีความๆเลี่ยงพระวินัย
เลี่ยงศีลอะไรอย่างนี้อย่างนี้เรียกว่าหย่อนไป
有时甚至宣扬如何钻戒律的空子，这就太松
ตึงเกินไป อันนี้เห็นได้ทั่วๆ ไป ถือศีลแล้วเครียด
而太紧呢？随处可见，持戒持到紧张兮兮
วันๆ นั่งคอยระวังตลอดเวลา กลัวศีลจะด่างพร้อย
生怕戒有缺失，从早到晚都是小心翼翼
ทั้งๆ ที่ไม่ได้ด่างพร้อย ไม่ได้ทำอะไรผิด
明明没有什么缺失，没有做错什么
แต่ใจมันกังวลไปเอง
但心就是焦躁不安
ตรงที่กลัวมาก ระวังมาก กังวลตัวนี้
过于担心、害怕，过于谨慎
ใจที่กังวลว่าผิดศีลหรือยังๆ
担心自己到底有没有破戒？
กลัวผิด เขาเรียกวิปฏิสาร
害怕犯错，巴利文即“Vippaṭisān”
เป็นใจที่เร่าร้อนโดยไม่มีเหตุผลอะไร
指心无缘无故焦虑不安
คิดไปเอง กังวลไปเอง
疑神疑鬼、自己吓自己
ฉะนั้นถือศีลก็อย่าหย่อนเกินไป
อย่าตึงเกินไป ถือด้วยสติ
因此持戒不要太松也不要过紧，要透过觉性
มีสติรักษาจิตตัวเองแล้วมันพอดีเป๊ะเลย
有觉性地呵护自己的心，然后就会刚刚好
ถ้าถือศีลไม่ได้เน้นที่สติ
如果持戒却不强调觉性
แต่เน้นที่ว่า อันนี้จะทำอันนี้จะไม่ทำ
而只是强调这个要做，那个不要做
ถ้าคิดไปด้วยกิเลสหยาบๆ ส่วนใหญ่ก็เรื่องกาม
在粗重烦恼的驱动下大多和五欲有关
อยากกิน อยากนอน อยากเที่ยวอะไรอย่างนี้
เรื่องของกาม ถ้าอย่างนี้ก็หย่อน
想吃、想睡、想玩等五欲，就太松了
พวกหนึ่งก็คิดว่าต้องดี ต้องเป๊ะ
有一类人认为必须好，必须尽善尽美
ถือศีลจนเครียดไปหมดเลย พวกนี้ก็ใช้ไม่ได้
持戒持到非常苦闷，这样也不行
ศีลไม่ได้เอาไว้ให้เครียด
持戒不是为了要（让自己）苦闷
ศีลเป็นเครื่องมือตัวหนึ่ง
เอาไว้ข่มใจตัวเองไม่ให้ไหลตามกิเลสไป
持戒是一种克制自心不迎合烦恼的工具
แต่ก็ไม่ใช่ไปกดข่มว่าไม่ให้มีกิเลส
但不是透过压制的方式不让自己有烦恼
มันแค่ข่มใจไม่ให้ทำตาม ที่กิเลสบงการเท่านั้น
仅仅只是压制心不至于被烦恼操控
ถ้าข่มแล้วจะไม่ให้มีกิเลสเลยนี่ ตึงเกินไปแล้ว
如果压制不让心有烦恼，就太紧了
ฉะนั้นทางสายกลางที่ว่ากลางๆ ไม่ตึงไปไม่หย่อนไป
因此“中道”的“中”是不紧也不松
ถือศีลก็ต้องไม่ตึงเกินไป ไม่หย่อนเกินไป
持戒一定不能太紧，也不能太松
ถืออย่างมีเหตุมีผล มีสติกำกับจิตใจเราไว้
持戒要了解来龙去脉，要保持觉性
อย่างเคยมีพระบางองค์ เกิดกามราคะ
例如：曾有位出家人生起了淫欲
พระ masturbate ไม่ได้
ก็ใช้วิธีเดินลมปราณให้อสุจิเคลื่อน
出家人不能手淫，他就以运气的方式射精
บอกว่ามือไม่ได้จับ ไม่อาบัติ
却号称说：手没有碰，不算破戒
มันอาบัติเห็นๆ ลมปราณมันก็เป็นส่วนของกาย
明明破了戒，因为“气”也属于身体部分
มีการทำงานทางร่างกายแล้ว เดินลมปราณออกไป
已经有了身体行为：运气来射精
นี่เป็นการตีความเพื่อจะตามใจกิเลส
อย่างนี้สไตล์อย่างนี้มันจะหย่อน
这就是为了迎合烦恼而曲解戒律，这样就太松
เรื่องกินข้าวตีความว่าเริ่มกินตอนไหนก็นับตอนนั้น
“过午不食”理解为开始吃饭的时间
กินไปเรื่อยๆ
กินไปถึงบ่ายโมงก็ไม่เป็นไร ถ้ายังไม่อิ่ม
如果没吃饱的话，吃到下午一点也没关系
ถือว่ายังเริ่มต้นก่อนเที่ยง
觉得仍是在正午前开始
อันนี้ตีความตามกิเลสอีกแล้ว
这也是为迎合烦恼而曲解戒律了
พวกเราฆราวาสก็เหมือนกัน เราถือศีล 5 ถืออะไร
大家作为居士持五戒也是一样
ก็ระวังอย่าให้มันตามกิเลสไป
แล้วก็อย่าถือศีลจนเครียด
也要小心，别去迎合烦恼，也别持到苦闷
จะกระดุกกระดิกจะทำอะไรกลัวผิดศีลไปหมด
นี่เครียดไป
一举一动全都怕破戒，这就太过苦闷
ง่ายๆ มีสติรู้เท่าทันจิตใจตัวเองไป
简单可行的是：有觉性去及时知道自己的心
กิเลสอะไรเกิด เรารู้ทัน กิเลสอะไรเกิด เรารู้ทัน
什么烦恼生起了，我们及时知道
แค่นี้ศีลมันดีเอง
只是这样，戒会自然好起来
ทำผิดศีลเพราะกิเลสมันครอบเอา
破戒是因为被烦恼控制了心
ตึงเกินไป อยากดี
太紧、想要好……
อยากดีฟังแล้วก็ดูดี จริงๆ มันก็กิเลสนั่นล่ะ
“想要好”听起来不错，其实是烦恼
เรื่องสมาธิก็เหมือนกัน
禅定也是同样的
เวลาฝึก อย่าให้ตึงเกินไป อย่าให้หย่อนเกินไป
训练时不要太紧也不要太松
เกือบร้อยละร้อยของผู้ปฏิบัติ ตึงเกินไปเวลานั่งสมาธิ
几乎百分之百的修行人打坐都太紧了
สมาธิแปลว่าความตั้งมั่นของจิต
禅定是指心安住的状态
นั่งสมาธิก็ตั้งเป้าหมาย ต้องสงบอะไรอย่างนี้
ต้องสงบ ต้องตั้งมั่น
打坐的目标是必须宁静、安住之类的
มีความอยากนำหน้าแล้ว
如果有“想要”作为导引
มีกิเลสนำหน้าแล้ว มองไม่เห็น
已被烦恼牵着鼻子了却没有意识到
พออยากสงบ อยากดี อยากโน้นอยากนี้ขึ้นมา
一旦想要宁静，想要好，想要这，想要那
ก็เริ่มบังคับกดข่ม บังคับกาย บังคับใจ
就开始打压——控制身、打压心
เดินจงกรมอย่างนี้
ก็ต้องเดินมีกระบวนท่าในการเดินมากมาย
经行时必须以特定节奏来走
จะกระดุกกระดิกสักนิดหนึ่งอะไรอย่างนี้
ระวังไปหมดเลย เครียด
哪怕稍微动一动都谨小慎微，非常压抑
จะนั่งก็ต้องนั่งท่านั้นท่านี้
打坐时必须用这个或那个姿势
ต้องตรงเป๊ะ ตึงไปหมด
必须坐得直直的、全身紧张
เครียดจนภาวนาทำสมาธิ จนคอเคล็ด หลังเคล็ด แข้งขาเคล็ด เอวเคล็ด
苦闷到腰酸背痛、颈椎病、四肢僵硬
บังคับมากไปกระทบมาที่กาย
打压太厉害以至都波及到身体
หรือบังคับจิตใจให้ตึงเกินไป
或者强迫心以致过紧
จ้องแบบเอาเป็นเอาตาย อย่างนี้ตึงไป
比如拼命地紧盯，这样就太紧
ร่างกายเคยเดินท่าไหนก็เดินท่านั้น
以前怎么走路的，现在还是那样走
แต่เดินด้วยความมีสติ
只是走的时候保持觉性
นั่งสมาธิ ถนัดนั่งท่าไหนก็นั่งท่านั้น
打坐时，习惯怎么坐就怎么坐
ถนัดนั่งยองๆ อย่างหลวงพ่อคูณ
习惯隆波琨长老的“乞丐”蹲
นั่งแล้วมีสมาธิดีก็นั่งอย่างนั้นก็ได้
如果那样蹲了禅定很好，那样打坐也行
ไม่จำเป็นต้องนั่งสวยๆ เดินสวยๆ อะไรหรอก
不是必须坐得漂亮、走得端庄什么的
นั่นไม่ใช่เรื่องของสมาธิแล้ว เป็นเรื่องทางร่างกาย
那属于身体的范畴，与禅定无关
แต่ไม่ใช่นั่งระทดระทวยหลังพิงฝา พิงโน้นพิงนี้ไป
但也不是软绵绵地坐着，靠墙靠柱靠东靠西
พิงเสา เหยียดเท้า เหยียดแข้ง เหยียดขาอะไร
นั่งสมาธิ เดี๋ยวๆ ก็หลับ
伸长胳膊舒展腿地打坐，很快就呼呼大睡
นั่งไปนั่งมาแล้วก็ไม่ยึดถืออีกแล้ว
坐来坐去就又什么都不执着了
ลงไปกลิ้ง กลิ้งสมาธิ นี่หย่อนไป ตามใจกิเลส
倒头便睡“睡定”，这就太松，迎合了烦恼
หย่อนไป เช่น เราหายใจเข้าพุทเราหายใจออกโธ
อะไรอย่างนี้ ประเดี๋ยวก็ห่วงไลน์เข้ามาแล้ว
再比如吸“佛”呼“陀”很快就担心起Line了
มีใครมาตอบเฟซบุ๊ก ตอบเมล์เราอะไรอย่างนี้
有谁在脸书上留言或回复邮件了吗？
คอยสนใจวอกแวกๆ อย่าเดินเลย อย่านั่งเลย
如果三心二意的，那就别经行，别打坐
มันลวงโลก นั่งสมาธิลวงโลก
只是装模作样、自欺欺人罢了
ที่จริงจิตวุ่นวายอยู่กับโลกตลอดเวลา
实际上，心一直陷于“滚滚红尘”
ห่วงอินเทอร์เน็ต ห่วงโน้นห่วงนี้
อย่างนี้มันย่อหย่อนเกินไป
牵挂网络，担心这、惦记那，这样就太松
ฉะนั้นเวลาเราจะทำสมาธิก็ตั้งใจ
因此，我们修习禅定时要用功
เวลานี้เป็นเวลาปฏิบัติบูชาพระพุทธเจ้า
ไม่ใช่เวลาเล่น
这是用修行来供佛的时间，不是娱乐的时间
มือถืออะไรก็เปิดโหมดเรือบินมันไปเลย
手机直接设置为飞行模式
ไม่ต้องสั่นเตือน ไม่ต้องอะไร
วางไว้ไกลๆ ไม่ต้องไปมองมัน
不必设置震动，放得远远，不用去看它
มิฉะนั้นอย่ามาคุยเลยว่าจะทำสมาธิได้
ไม่ได้เรื่องหรอก
否则就别提修定了，不可能的
หรือทำสมาธิตึงเกินไป
或者修习禅定太紧
เช่น ต้องเดินอย่างนี้ ต้องนั่งอย่างนี้ ตึงเกินไป
比如：必须这么走、那样坐，太紧了
สมาธิเป็นงานของใจงานของจิตใจ
禅定属于心灵的范畴、精神的层面
ถ้าเราต้องการความสงบ
如果需要获得宁静
เราก็น้อมใจเราไปอยู่ในอารมณ์อันเดียว
ที่มีความสุขอย่างต่อเนื่อง
就持续带领心去跟有快乐的单一所缘在一起
อย่างหลวงพ่อหายใจเข้าพุท
หายใจออกโธแล้วมีความสุข
像隆波是吸“佛”呼“陀”后有快乐
มันฝึกมาแต่เด็กตั้งแต่ 7 ขวบ
七岁起就开始训练
ท่านพ่อลีสอนมาเมื่อปี 2502
ก็หายใจเข้าพุท หายใจออกโธ
1959年隆波李尊者指导后就开始吸佛呼陀
เวลาเราต้องการพักผ่อน ต้องการให้จิตใจสงบ
当需要休息、需要宁静时
หลวงพ่อก็มาหายใจเข้าพุท หายใจออกโธ
隆波就来吸“佛”呼“陀”
หายใจไปเรื่อยๆไม่คาดหวังว่าจิตจะสงบหรือไม่สงบ
不断地呼吸，对于心是否宁静没有期待
ถ้าคาดหวังแล้วจะไม่สงบหรอก
如果有期待，心是不会宁静的
ใจมันจะเครียด มันจะพยายามบังคับลมหายใจ
反而会苦闷，会努力控制呼吸
อย่างวิธีดูง่ายๆ เลยว่า
เราตึงเกินไปไหม บังคับไหม
判断是否太紧、打压的非常简单的方法是：
เวลาเราหายใจ ถ้าหายใจแล้วเหนื่อย
แสดงว่าบังคับเกินไป
呼吸时，如果感觉累，就说明打压力度过大
หายใจมาตั้งแต่เกิดไม่เหนื่อย
从一出生就呼吸的，从没觉得累过
พอมานั่งสมาธิหายใจหน่อยเดียว เหนื่อย
แสดงว่าหายใจผิด หายใจไม่เป็นธรรมชาติ
打坐观呼吸一会就累，说明呼吸错了、不自然
หายใจแบบบังคับตัวเองมากไป นี่ตึงเกินไป
呼吸时自我打压太严重，这样太紧
แรกๆ หลวงพ่อก็เป็น ทีแรกไม่เป็นหรอก
起先隆波也是，刚开始不会
ทีแรกท่านพ่อลีสอน หายใจเข้าพุทออกโธ นับ 1
隆波李尊者教吸“佛”呼“陀”数“一”
หายใจเข้าพุทออกโธ นับ 2
吸“佛”呼“陀”数“二”
มันไม่ได้คาดหวัง ว่านั่งแล้วจะเป็นอย่างไร
จะได้ผลอย่างไร
没有期待打坐后会怎么样，会有什么结果
ท่านพ่อลีท่านให้นั่งหายใจ เราก็หายใจไป
隆波李尊者教观呼吸，隆波就观呼吸
ไม่มีความคาดหวังอะไร
ในเวลาไม่นานจิตรวม สงบแล้ว
没有期待，时间不久心就集中、宁静下来
สว่าง สงบ สบาย
光明、宁静、舒适
พอภาวนาไปช่วงหนึ่ง มันเริ่มโลภ
练习一段时间后，开始起贪心了
มันเริ่มรู้แล้ว นั่งๆ ไปอย่างนี้ มีแสงสว่างเกิดขึ้น
慢慢了解到：坐着坐着会有光明生起
จิตอยู่กับแสงแล้วรวมเลย
心和光明在一起后就会集中下来
เราจำอาการที่จิตมันรวมได้
隆波能够记得“心集中”的状态
พอเริ่มนั่งสมาธิก็น้อมจิตจะให้รวมไปเลย
一上坐就开始带节奏——要心“集中”
ถ้ามันชำนาญเป็นวสี มันทำได้
如果熟练到成就“四自在”，那是可能的
แต่ถ้าหัดใหม่ๆ มันไปเค้นๆๆ
但如果是新手，就会逼迫、逼迫、逼迫
จะให้มันสงบ จะให้มันรวม ไม่รวมหรอก
想让心宁静，让心集中，不可能的
อย่างเด็กเล็กๆ มันภาวนาง่าย
小孩子修行比较容易
มันไม่มีมารยา ไม่ได้โลภ
因为他们没有功利心、贪心
นักปฏิบัติ พอโตขึ้นมาหน่อย อยากดีเเล้ว
修行人一旦长大些就想要“好”了
พอลงมือปฏิบัติก็เริ่มบังคับกาย บังคับใจ
ตึงเกินไปแล้ว
一动手修行就开始打压身、强迫心，太紧了
กว่าจะปรับจิตใจให้มันสมดุล
ไม่ตึง ไม่หย่อนได้ ลำบาก
要将心调整到适度——不松不紧，并非易事
หรืออย่างบางคนมาเริ่มฝึกตอนแก่
或有些人年纪大了才开始训练
จิตใจฟุ้งซ่านมาหลายสิบปี จะมาฝึก มันจะหลง
心散乱了几十年，来训练就会迷失
มันจะเพลินๆ หลงๆ ง่าย
很容易走神、入迷
สติมันไม่ค่อยเข้มแข็งมาเริ่มฝึกตอนอายุเยอะๆ
等大把年纪了才训练，觉性往往不太强
หรือบางทีนั่งแป๊บเดียวก็หลับไปเลย
或刚一上坐就睡着了
ใครนั่งสมาธิแล้วหลับเก่ง ให้รู้ตัวเลย แก่
谁打坐了很容易睡着？要有自知之明，老啦
อายุไม่มากแต่ว่ามันแก่ก่อนวัย บางคน
有些人年纪虽不大却垂垂老矣
ถ้ามันเป็นอย่างนั้น
นั่งแล้วก็เคลิ้มๆ หลับๆ ไป ฝันๆ ไป
如果是那样，打坐后迷迷糊糊、睡眼惺忪
บางทีนั่งแล้วเห็นโน่นเห็นนี่ อันนี้หย่อนไป
有时候打坐后看到这、看见那，这就太松
นั่งแล้วจิตมันไหลออกไปข้างนอก
打坐后心跑去外面
มันตามแสงออกไปข้างนอก ไปเห็นผี เห็นเทวดา
跟着光跑到外面看到鬼、天神
ไปนรก ไปสวรรค์อะไรนี่ สติมันอ่อนไป
去地狱、天堂什么的，觉性就太弱
เกิดนิมิต หูทิพย์ ตาทิพย์ ได้ยินโน้นได้ยินนี้
生起禅相、天眼天耳通，听到这、听到那
ก็เพลินๆ เที่ยวรู้เที่ยวเห็นออกข้างนอก
如痴如醉，跑出去探知外在
เที่ยวรู้เที่ยวเห็นไปอดีต ไปอนาคตอะไรอย่างนี้
探知过去、探知未来等等
หย่อนไปหมดเลย เพราะสติอ่อนเกินไป
以上全都太松，因为觉性太弱
ฉะนั้นตึงเกินไปก็ไม่ดี ใจเครียด ร่างกายก็เครียด
因此，太紧了不好，心苦身也苦
หย่อนไปก็ไม่ดี ทำอย่างไรให้มันพอดี
太松了也不好，怎么做才能刚刚适中呢？
เริ่มต้นอย่างไรก็ตึง ไม่ต้องตกใจ
起步时无论如何都会紧的，不用害怕
พอเราคิดถึงการปฏิบัติมันจะตึงอัตโนมัติ
我们一想到修行，就会自然发紧
เราไม่ใช่เด็กที่ไม่ได้คาดหวังอะไรจากการปฏิบัติ
我们不是对修行毫无预期的小孩
โตๆ แล้ว อย่างไรมันก็คาดหวัง
长大了无论如何都会有所期待的
ฉะนั้นเบื้องต้นมันตึงตึงก็ไม่เป็นไร ดีกว่าหย่อน
因此刚开始会“紧”没关系，好过“松”
ถ้าเบื้องต้นหย่อนเลย ไม่ได้กินหรอก
ก็เหลวไหลไปเลย
如果一开始就“松”，颗粒无收，破罐破摔
เบื้องต้นก็ตั้งใจหายใจเข้าพุทหายใจออกโธตั้งใจไว้
起步阶段会刻意地吸“佛”呼“陀”
พอหนีไปคิดเรื่องอื่น โยนมันทิ้งไปเลย
กลับมาหายใจต่อ
一旦心跑去想别的，不用管它，回来继续呼吸
มันจงใจที่จะให้จิตอยู่กับลมหายใจ
หรือให้จิตอยู่กับพุทโธ
刻意让心跟呼吸或佛陀在一起
เบื้องต้นก็จงใจไปก่อน
แล้วรู้ว่าจงใจ
刚开始先刻意，然后知道“刻意”
ค่อยๆสังเกตไปจงใจแรง วันนี้จงใจแรง แน่น
慢慢去体会：今天刻意力度较大、憋闷
หน้าอกนี้แน่นเลย จงใจมาก
胸口特别憋闷，说明刻意的力度太大
ดีกว่าหลง จงใจปฏิบัติ ไปสุคติได้
但好过“迷”，刻意修行可以去善道
ถ้าย่อหย่อนแล้วหลงๆ ไป ไปทุคติ
如果太松后一直迷失，会堕恶道
ฉะนั้นตึงดีกว่าหย่อน
因此，“紧”好过“松”
แต่ถ้าตึงจนร่างกายพิกลพิการ จิตใจเครียด
但如果“紧”到身残疾、心苦闷
ตึงมาก ดีไม่ดีเป็นโรคซึมเศร้าไปเลยก็ได้
太紧的话，一不小心可能得抑郁症
มันเครียดมากเกินไปค่อยๆ
因为“紧”过了头
สังเกตเอา เราจะเห็นว่าตรงนี้ตึงไป
要慢慢体会，我们会发现这样太紧
มันทำไมตึงมันตึงเพราะมันโลภ
为什么会紧？因为有贪心
มันอยากดี อยากสุข อยากสงบ
想要好，想要快乐，想要宁静
พอมันรู้ทันต้นเหตุของความตึง ก็คือตัวอยากนี่เอง
一旦识破“紧”的根源，即“想要”
เรารู้ทันจิตที่อยาก
识破心的“想要”
ความตึงมันก็ค่อยๆ ลดลงๆ มันจะพอดี
于是“紧”慢慢得以缓解，就会刚刚好
แต่ถ้าเริ่มต้นหย่อนไป หายไปเลย
但如果一开始就太松，会彻底迷失
ถ้าเริ่มต้น ตึงหน่อยๆ อย่าตึงเยอะ
刚开始时紧一点点，但不要太紧
ไม่ใช่เริ่มต้นต้องตึงสุดขีดอย่างนี้ อันนี้เว่อไป
而不是一开始就紧到极点，太过了
ธรรมดาอยู่นี่ตึงอยู่แล้วล่ะ
平常的这时候，已经有紧的成分在内了的
ดึงเเล้วเราก็ค่อยสังเกต ทำไมภาวนาแล้วมันเหนื่อย
紧了我们慢慢体会：修行后为什么会累？
หายใจแล้วมันเหนื่อย ภาวนาแล้วมันอึดอัด
观呼吸后会累，修行了感觉透不过气
มันแน่นหน้าอกอะไรอย่างนี้ สังเกตไป
胸口憋闷什么的，慢慢去体会
โอ้ มันอยากดี มันอยากสุข อยากสงบ
噢，想要好，想要快乐，想要宁静
พอรู้ทันต้นตอ รู้ทันตัวอยาก
一旦明白根源，及时知道“想要”
ความอยากดี อยากสุข อยากสงบดับไป
“想要好、想要快乐、想要宁静”灭去
ใจมันจะเริ่มลดระดับลงจากความตึงค่อยๆลดลงมา มันจะสู่จุดที่พอดี
心会从“紧”中慢慢松脱来到刚刚好那个点
จุดที่พอดีเหมือนจุดเล็กๆ จุดเดียว
“刚刚好”那是一个类似于非常小的点
หย่อนนี่ยาวนาน พอดีนิดเดียว ตึงก็ยาว
“松”很长，“刚刚好”非常短，“紧”很长
ตรงที่มันพอดี จิตมันตั้งมั่นมันสงบ
在“刚刚好”时，心是安住、宁静的
มันตั้งมั่นโดยไม่ได้จงใจ ไม่ได้เจตนา มันเป็นเอง
在没有刻意、人为的情况下自行安住
แต่ก่อนจะมาถึงตรงนี้ มันก็เจตนามาก่อน
但想要来到这里之前，需要先刻意
เรารู้ทันตัณหา ตัวอยากดี รู้ทัน ตัณหาดับ
我们及时识破渴爱（想要好），渴爱灭去
ใจมันจะค่อยๆ ภาวนาไป แป๊บเดียวมันก็เข้าที่พอดี
慢慢去用功，心很快就契入“刚刚好”
จุดที่ดีพอดีเป็นจุดที่ถูก ทำขึ้นมาไม่ได้
“刚刚好”属于正确的点，但做不出来
อย่านึกว่าจะทำปุ๊บถูกพอดีเป๊ะ
千万别以为一动手就可以“刚刚好”
ทำไม่ได้หรอก สิ่งที่ดีทำไม่ได้
不可能的，“好”做不了。
ที่ทำทีไรเลวทุกที ไม่ตึงไปก็หย่อนไป
每次做每次都错，不是太紧就是太松
แต่สิ่งที่ดี มันเกิดจากเรามีสตินี่ล่ะ
เรารู้ทันว่ามันตึงเกินไป
但“好”在于我们有觉性及时意识到“太紧”
รู้ทันต้นเหตุว่าตัณหามันพาให้ตึง
及时意识到根源：渴爱导致了“紧”
อาศัยสติรู้ทัน จิตหมดตัณหา
依靠觉性及时地意识到，心没有了渴爱
ภาวนาไปแล้วมันจะพอดีเอง
不断去用功，心会自然而然“刚刚好”
ฉะนั้นจุดที่พอดีทำขึ้นมาไม่ได้
因此“刚刚好”是做不出来的
พอพอดีแล้วก็ไม่ต้องรักษา
即便“刚刚好”了也不要呵护
มันเสื่อมไป เราก็รู้ทันไปอีก มีสติไปเรื่อย
退失了继续去及时知道，不断保持觉性
จิตเคลื่อนออกไป รู้ทันอีก จิตก็กลับเข้ามาตั้งมั่น
心往外送后再次及时知道，心就回来安住
ต้องมีอารมณ์กรรมฐาน
一定要有禅修所缘
อย่านึกว่าแน่ ไม่ต้องใช้อารมณ์กรรมฐาน
别以为自己根器利，无需使用禅修所缘
ไม่ต้องมีวิหารธรรมอะไรอย่างนี้ ไม่แน่จริงหรอก
不需要临时的家什么的，此言差也
ถ้ามันไม่จำเป็นพระพุทธเจ้าไม่สอนให้ทำ
ท่านสอนให้เรามีอารมณ์กรรมฐาน
否则佛陀就不会教我们要有禅修所缘了
อย่างเราจะอยู่กับพุทโธ ธัมโม สังโฆ
比如跟佛、法、僧在一起
อยู่กับลมหายใจ อยู่กับร่างกาย ผม ขน เล็บ ฟัน
跟呼吸或身体的毛、发、甲、
หนัง เนื้อ เอ็น กระดูกอะไรก็ได้
齿、皮、肉、筋、骨在一起也行
คิดถึงทาน คิดถึงศีลที่เรารักษาไว้ดีทำไว้ดีแล้ว
回忆自己做过的好的布施、持戒……
ก็ต้องมีเครื่องอยู่
必须要有临时的家
เครื่องอยู่อย่างพวกกสิณอะไรอย่างนี้
หลวงพ่อไม่ค่อยแนะนำ
不过“（十）遍”什么的，隆波不太建议
กสิณเล่นแล้วมันชอบออกนอก
因为修了（十）遍，心喜欢往外送
พวกอนุสติปลอดภัยกว่า
而“（十）随念”更安全些
มีสติระลึกถึงคุณของพระพุทธเจ้าพระธรรม พระสงฆ์
有觉性地忆念到佛法僧的恩德
คิดถึงทานที่ทำแล้วที่ดี
忆念到已经做得很好的布施
คิดถึงศีลที่ทำแล้วที่ดีคิดถึงความสงบ
忆念已经持得很好的戒、忆念宁静
คิดถึงคนดีๆ คิดถึงแล้วเรามีความสุข
忆念品德高尚的人，忆念后自己有快乐
เรียกเทวตานุสติอะไรอย่างนี้ พอใจเรามันอิ่มเอิบ
这称为“天随念”，心感觉愉悦、满足
สมมติเราคิดถึงสมเด็จพระเทพฯ อย่างนี้ ท่านน่ารัก
假设我们想到诗琳通公主，她非常可爱
เห็นรูปท่านก็น่ารักแล้ว
只看她的照片就觉得非常可爱了
ใจเราก็สบาย มีความสุข
我们心里感觉舒服、快乐
พอใจมีความสุข เรามีสติรู้ลงไป
一旦心有快乐，我们有觉性去知道
ใจมันจะหลงไปที่อื่น เรารู้ทัน
如果心迷失到别处了，及时意识到
หรือเราหายใจไปสบายๆ
或者轻轻松松地呼吸
พอจิตเราเคลื่อนไปที่ลมหายใจ เรารู้ทัน
一旦心跑到呼吸上，及时意识到
จิตมันเคลื่อนไปคิดเรื่องอื่น เรารู้ทัน
心跑去想别的事，及时意识到
นี่เรามีอารมณ์กรรมฐานอยู่
这称之为我们有了禅修所缘
เราไม่ได้บังคับว่าจิตเราต้องอยู่กับอารมณ์กรรมฐาน
但是并没有强迫心必须跟禅修所缘在一起
ต้องตั้งพอดีเป๊ะอย่างนี้
必须安得“刚刚好”
เราแค่มีอารมณ์กรรมฐานเป็นเครื่องสังเกตจิต
禅修所缘仅仅是观察心的参照物而已
จิตก็อยู่ที่นี่บ้าง จิตหนีออกไปบ้าง
心有时会待在这里，有时会往外跑
จิตอยู่บ้าง หนีบ้าง
心时而在，时而逃
มีอารมณ์กรรมฐานไว้เป็นเครื่องสังเกตจิต
禅修所缘是用作观察心的参照物
พอจิตมันเคลื่อนไปจากอารมณ์กรรมฐาน เราก็รู้ทัน
心一离开禅修所缘，我们就及时意识到
หรือจิตมันถลำลงไปเพ่งอารมณ์กรรมฐาน เราก็รู้ทัน
或者心跳进去紧盯禅修所缘，及时意识到
เดี๋ยวสมาธิที่พอดีมันก็จะเกิดเอง
然后“刚刚好”的禅定会自行生起
ค่อยๆ ฝึกไป ทีแรกมันก็ต้องจงใจก่อน
慢慢去用功，起先肯定要先刻意
ฝึกไปๆ เราก็ฝึก ไม่ได้โลภแล้ว
不断去练习，直到不贪了：
ว่าจะต้องดีอย่างโน้น ต้องสงบอย่างนี้
必须这么好、必须那么宁静什么的
ทำไปเป็นธรรมดาๆ
只是自自然然地练习
แต่ก็ไม่ย่อหย่อน ไม่ทิ้งอารมณ์กรรมฐานของเรา
但同时也不松懈，不丢掉自己的禅修所缘
เราคอยระลึกถึงอารมณ์กรรมฐานของเราเนืองๆ
不断地忆念起自己的禅修所缘
ระลึกถึงเรื่อยๆ ไป ไม่ตึงไป ไม่หย่อนไป
持续忆念，不太松也不太紧
เรื่องของสมาธิ ถ้าตึงไป ก็เครียด
禅定这块，如果太紧会苦闷
ทำตัวเองให้ลำบาก ลำบากกาย ลำบากใจ
让自己受苦——身苦心亦苦
หย่อนไป มันก็ลืมเนื้อลืมตัว
เที่ยวออกรู้ออกเห็นอะไรข้างนอกไป
太松则会忘记自己而跑出去感知外在
หลวงพ่อตอนเด็กๆ เรียนกับท่านพ่อลี
隆波小时候跟隆波李尊者学法
ทีแรกภาวนาไม่กี่วันจิตก็รวมแล้วสงบ
刚修行没有几天，心就集中、宁静下来
พอมันถอยขึ้นมา มันสว่าง
一旦退出来会有光明
มันตามแสงออกไปเที่ยว ไปเที่ยวสวรรค์ เที่ยวอะไร
跟着光出去天界什么的游玩
ดูเทวดา ดูโน้นดูนี้
看天神，看这、看那
แต่ผีจะไม่ไปดู มันไม่ไปดู มันกลัวผี
但不去看鬼，不去看是因为怕鬼
อย่างนี้ใช้ไม่ได้แล้ว จิตมันหลงนิมิตแล้ว
这样就不行了，心迷失在禅相中了
ต่อมามันเกิดเฉลียวใจ
接下来感觉不对劲儿：
เอ๊ะ ถ้าจิตมันออกไปเห็นเทวดาได้
呃，既然心能够出去看到天神
มันก็ต้องเห็นผีได้สิ เรากลัวผี
也就一定可以看见鬼喔，自己怕鬼
เพราะฉะนั้นเวลาภาวนา หลวงพ่อจำเส้นทางได้
因此修行时，隆波记住了这条路：
จิตรวมลงไปแล้วพอถอนขึ้นมานิดหนึ่งสว่างออกไป
心集中后，一旦退出来一点，出现光明
หลวงพ่อไม่ตามแสงสว่างออกไป ไม่ตาม มีสติ
隆波不跟着光去到外面，保持觉性
เราเพิ่มสติขึ้น ไม่ให้สมาธินำ
增强自己的觉性，不让禅定来主导
สมาธินำโดยสติตามไม่ทัน มันจะหย่อน
如果觉性没跟上，由禅定在主导，那就太松
มันจะออกรู้ออกเห็นอะไรข้างนอก
于是心会往外跑而感知外在
แต่สิ่งเหล่านี้เอาไว้ใช้งานได้
แต่ขอให้เราภาวนาให้เป็นก่อนเถอะ
这些虽可用于工作，但请大家先学会修行吧
อย่างเวลาครูบาอาจารย์แสดงธรรม ท่านไม่ได้พูดลอยๆ
在高僧大德讲法时并没有信口开河
ส่วนมากจิตท่านก็ทรงสมาธิอยู่
他们的心大都处在禅定中
อย่างพอเราไปนั่งฟัง
จิตของท่านจะอยู่ในตัวอุปจารสมาธิส่วนใหญ่
我们坐着听法时，他们的心大多处在近行定
ฉะนั้นธรรมะอะไรที่พอดีพอเหมาะกับเราอะไรอย่างนี้
ท่านก็จะถ่ายทอดให้
所以，他们会开示刚好与我们相应的法
บางทีใจเราวอกแวก คิดอะไรนอกเรื่องนอกราว
ท่านก็ดุเอา
有时大家心神不宁，想东想西，他们会呵斥
มันเป็นเครื่องมือของท่าน
แต่ของเราอย่าเพิ่งไปเอาเครื่องมือตัวนี้
那是他们的工具，但我们不要急着追求这工具
เราจะหย่อนเกินไปทันทีเลยมันจะเที่ยวดูข้างนอก
否则大家会立马太松而去外面游玩
แล้วลืมหน้าที่หลักของเรา คือการฝึกจิตให้ตั้งมั่น
然后忘了自己的核心职责是训练心安住
เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบานเพื่อจะไปเจริญปัญญา
为了开发智慧而成知者、觉醒者、喜悦者
ตอนที่หลวงพ่อไปฝึกอยู่กับหลวงปู่ดูลย์
在隆波跟隆布顿长老求法的时候
หลวงพ่อก็รู้จัก พระลูกเล็กเด็กน้อยอะไรนี่ลูกศิษย์รุ่นหลังๆ รู้จักอยู่ด้วยกันมีหลายองค์ชอบเล่น
隆波认识好几位贪玩的年轻出家人
ออกรู้ออกเห็นอะไรนี้ สารพัดจะรู้สารพัดจะเห็นเลย
喜欢各种在外的玩法
อย่างมีเณรองค์หนึ่งฉายาเณรสังฆราช
比如有位外号“沙弥僧王”
รู้ไปทุกเรื่องเลยความรู้มันเยอะ
百事通——知道的东西非常多
มันเป็นวิปัสสนูปกิเลส ความรู้มากมาย
属于毗钵舍那的杂染，上知天文下知地理
ใครถามอะไรตอบได้หมดเลย
无论谁问什么问题，都难不倒他
เช้าขึ้นมาก็จะเที่ยวไปบอกพระองค์นั้นองค์นี้
一早起来就开始指点这位法师、那位法师
เมื่อคืนท่านปฏิบัติอย่างนี้ไม่ถูก
ต้องอย่างนี้อะไรอย่างนี้
昨晚您这么修行，不对，必须这样、这样
บอกเขาไปได้ทั่ววัดเลย รู้หมดเลย
把寺庙上上下下都指导一遍，没有他不知道的
สุดท้ายบ้าสุดท้ายก็เข้าถึงความเป็นบ้า
最后却发疯变成了神经病
ครูบาอาจารย์ห้ามเท่าไหร่ก็ไม่ฟัง
因为高僧大德怎么劝阻都不听
สนุกในการเล่น เล่นแล้วกูเก่งๆ
玩得不亦乐乎，觉得自己特厉害：
รู้วาระจิตคนอื่น กูเก่งเหลือเกิน
有他心通，自己太了不起！
ฉะนั้นอันตรายมากเลย นี่ย่อหย่อนเกินไป
ลืมภาระหน้าที่ของตัวเอง
危险之极，这是太松，忘了自己的本份
เราฝึกสมาธิไม่ใช่เพื่อรู้เพื่อเห็นอะไรของคนอื่น
我们训练禅定不是为了知晓他人
เราฝึกสมาธิเพื่อรู้เพื่อเห็นกายเห็นใจของตัวเอง
ให้มันมีกำลัง
而是为了看见自己的身心，让心有力量
ฉะนั้นเราก็อย่าไปหลง
กิเลสมันลากเราออกรู้ออกเห็นอะไรอย่างนี้
因此，不要大意——被烦恼牵到外面游玩
ฉะนั้นเวลาฝึกสมาธิ อย่าให้ตึงเครียด
在训练禅定时，别让心紧绷、苦闷
อย่าให้ย่อหย่อนแล้วก็เตลิดเปิดเปิงออกไป เสีย
也不要太松而放任自己胡思乱想
พวกที่นั่งสมาธิแล้วก็เที่ยวออกรู้ออกเห็นข้างนอก
สู้คนปกติไม่ได้
那些打坐后去外面游玩者连普通人都不如
เพราะคนปกติโอกาสบ้ามีน้อยเลย
พวกนี้โอกาสบ้ามีเยอะ
因为普通人发疯的概率小，而他们却很高
อย่างเห็นผีจนชำนาญ ผีเดินมาปุ๊บรู้ปั๊บเลย
比如看鬼非常熟练，鬼一来马上知道
ต่อมาผีมันเดินมากับคน ไม่รู้อันไหนคนอันไหนผี
接下来鬼和人同行，分不清谁是人谁是鬼
มันเริ่มแยกไม่ออกแล้ว เลอะเทอะไปหมด
一旦开始分不清后，那就惨啦
เพราะฉะนั้นเวลาเราจะนั่งสมาธิอะไรนี่
รู้หน้าที่ของเรา
因此，我们在打坐时，要清楚自己的职责
เราฝึกจิตใจของเราเอง ไม่ใช่เพื่อสิ่งอื่นหรอก
训练自己的心不是为了别的
แต่ฝึกจิตใจให้มันอยู่กับเนื้อกับตัว
而是要让心和自己在一起
ให้มันมีเรี่ยวมีแรงให้มันสดชื่น
让它有力量、滋润清新
เพื่อจะเอาจิตที่ตั้งมั่นแล้วมีกำลังไปเจริญปัญญา
然后以安住、有力量的心去开发智慧
นี่รู้หน้าที่ แล้วเวลาภาวนาตึงไปก็รู้
这就是职责所在，然后修行时太紧，要知道
ตึงไปเพราะโลภมากอยากดี
太紧是由于非常贪、想要好
หย่อนไปก็เพราะหลงออกข้างนอก หลงไป
太松，则是因为迷失到了外面
คอยรู้ทันตัวเองไปเรื่อยๆ มันจะถูกขึ้นมามากขึ้นๆ
持续不断去觉知自己，修行就会越来越正确
ต่อไปพอเราชำนาญแล้ว พอเรานึกถึงการทำสมาธิ
接下来如果熟练了，一想到修禅定
จิตมันก็เข้าที่เลย มันเข้าที่ได้เลย
心就马上进入状态，完全就位
แต่ถ้ายังไม่ชำนาญ ค่อยฝึกไป
如果还不娴熟，就慢慢去训练
ล้มลุกคลุกคลานไปก่อน
ลำบากไปก่อนแล้วค่อยสบายทีหลัง
先摸着石头过河，后面会一马平川的
ก็ต้องอดทนเอา
一定要坚忍！
การเจริญปัญญาก็ต้องไม่ตึงไป
ไม่หย่อนไปเหมือนกัน
开发智慧也一样，不能太紧也不能太松
ถือศีล ไม่ตึงไป ไม่หย่อนไป
持戒不能太紧，也不能太松
ทำสมาธิ ไม่ตึงไป ไม่หย่อนไป
修定不能太紧，也不能太松
เจริญปัญญาก็ไม่ให้ตึงไป ไม่ให้หย่อนไป
开发智慧也不能太紧也能不太松
เจริญปัญญาอย่างตึงไปก็คือตะบี้ตะบัน เจริญปัญญา
开发智慧如果太紧就是一个劲地开发智慧
ลุยลูกเดียวเลย เห็นสภาวะอะไรก็กัดติด
勇往直前，只要看到境界就咬定青山不放松
ลุยตลอดเวลา ไม่รู้จักพักจิตบ้าง
始终冲锋在前，不懂得偶尔让心休息一下
เจริญปัญญารวดไปเลย
只是一个劲地去开发智慧
บางทีจิตมีกำลังแล้วก็ไปเจริญปัญญา
有时心有了力量就去开发智慧
ดูร่างกายอย่างนี้ ดูๆๆๆ ไป
比如这样观身体，观着、观着
กำลังของจิตมันหมดแล้ว มันเริ่มฟุ้งซ่านแล้ว
心没了力量，开始散乱了
ที่เจริญปัญญาอยู่ไม่ได้เจริญปัญญาแล้ว
นั่นคือฟุ้งซ่าน
这时的开发智慧已名存实亡，变成了散乱
หรือบางทีเรานั่งสมาธิอยู่ จิตรวมสงบ
或者有时我们在打坐，心集中、宁静
แล้วพอต่อมาจิตมันถอยขึ้นมา
มันเคลื่อนไปเคลื่อนมา
接下来，当心退出来后，动来动去的
เรามีสติรู้ เราเห็นจิตมันทำงานได้เอง
我们保持觉性——看到心能够自行运作
จิตมันเป็นอนัตตา มันอยากทำอะไรมันก็ทำ
心是“无我”的，它想做什么就做了
สั่งมันไม่ได้ ควบคุมมันไม่ได้
指挥不了它，掌控不了它
เดี๋ยวสุข เดี๋ยวไม่สุข
一会儿乐，一会儿不乐
เดี๋ยวมีปีติ เดี๋ยวไม่มีปีติอะไรนี่
一会有法喜，一会儿法喜又消失
เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา ห้ามไม่ได้ บังคับไม่ได้
变来变去，阻止不了，强迫不得
ถ้าเห็นอย่างนี้ พอดี ถูก
如果这样照见，就刚刚好、正确
แต่พอเห็นนานๆๆ เข้า กำลังของสมาธิตกไปแล้ว
但观察时间一久，定力下降了
เวลาเจริญปัญญา เราใช้พลังงานของจิตเยอะ
因为开发智慧时要消耗大量心力
เพราะฉะนั้นต้องสะสมพลังของจิตไว้
因此，一定要累积心力
พอพลังของจิตมันตกไป ที่ว่าเจริญปัญญา
一旦心力衰减，以为在开发智慧，
ไม่ได้เจริญแล้ว มันฟุ้งซ่านแล้ว
事实上，没有开发智慧，心已经散乱了
ฉะนั้นการเจริญปัญญากับความฟุ้งซ่าน
คาบเส้นกันนิดเดียว
因此，开发智慧与散乱只是一线之隔
สมาธิไม่พอเมื่อไหร่ จิตฟุ้งซ่านเมื่อนั้น
什么时候禅定不够，就是心散乱
แล้วนึกว่าเจริญปัญญาอยู่
อย่างคิดพิจารณากาย คิดไปๆ
却误以为在开发智慧，比如不断审思身体
ใจฟุ้งๆๆๆ ไม่เกิดประโยชน์ๆ อะไรขึ้นมา
心非常非常散乱，不会有任何效果的
หรือดูจิตดูใจ ดูทีแรกก็ดี ดูไปดูมา
或观心，刚开始还可以，观着观着
มันเตลิดเปิดเปิงไปแล้ว
ดูอะไรต่ออะไรมั่วซั่วไปหมดแล้ว
心乱如麻，观什么都有点应接不暇了
อารมณ์ทางจิตผ่านเข้ามาเร็วจี๋เลย
心里的情绪风驰电掣地奔袭而来
เดี๋ยวแป๊บๆๆๆ เปลี่ยนไปตลอดเวลา
秒变、秒变……一直不停地变化
เร็วจนกระทั่งดูไม่ทัน
ว่าแต่ละอันนั้นเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป
快到来不及体会每个个体的生起、停留、灭去
วับๆๆๆ อย่างนี้ อันนี้กำลังไม่พอ
闪闪烁烁的，这样是因为心力不够
ดูต่อไปก็คือย่อหย่อนเกินไป
如果继续观下去就太松
หรือว่าตึง บางทีเครียด
或者太紧，因为也有可能苦闷
จงใจจะดูไม่ให้คลาดสายตาอะไรอย่างนี้
刻意死死地盯着不放
เวลาเจริญปัญญา
จะดูไม่ให้คลาดสายตา มันเครียด
开发智慧时死死地盯着，就太紧
เพราะฉะนั้นบางทีก็เที่ยวแสวงหา
因此，有时则会寻找：
เอ๊ะ ตอนนี้กิเลสอะไร มีกิเลสอะไรหรือเปล่า
呃，现在是否有什么烦恼习气呢？
นี่หมกมุ่นในการเจริญปัญญาเกินเหตุไป
这就是太过于沉浸在开发智慧了
หมกหมุ่นมากไป วุ่นวายเกินไป
กลายเป็นฟุ้งซ่านไปหมดเลย
太过于投入、画蛇添足，就全演变成了散乱
ฉะนั้นเวลาภาวนาก็ต้องค่อยๆ สังเกตเอา
所以，修行的时候一定要慢慢体会
เราเจริญปัญญาไป สภาวะผ่านเร็วจี๋ ดูไม่รู้เรื่องแล้ว
开发智慧时境界通过的速度快到应接不暇
ทิ้งการเจริญปัญญาเลย กลับมาทำสมถะ
就把开发智慧先放一放，回来修习奢摩他
มาอยู่กับอารมณ์กรรมฐานไป ให้จิตได้พักผ่อน
来与禅修所缘在一起，让心获得休息
มีเรี่ยวมีแรง แล้วค่อยไปเจริญปัญญาต่อ
有力量后再去接着开发智慧
เจริญปัญญา อย่างจะดูกาย ก็ดูกายไป
开发智慧时，假如要观身，就去观身
ดูไปช้าๆ ไม่ต้องรีบดูพรวดพราด
慢慢去观，不用急着一口气吃成大胖子
บางคนพิจารณากาย หัวถึงเท้า
有人从头到脚审思身体
นาทีเดียวพิจารณาหมดแล้ว มันเว่อไป
一分钟就完成了，这样太过啦
จะดูผมก็ดูให้มันประณีต จะดูเส้นผม
要观头发，就要观得细致些
ผมมีรูปร่างอย่างนี้ มีสีอย่างนี้ มีกลิ่นอย่างนี้
头发有这样的外形、这样的颜色、这样的气味
เป็นของไม่สวยไม่งามอย่างนี้
เป็นของไม่เที่ยงอย่างนี้
是这样的不美、不漂亮，是这样无常的现象
เราบังคับได้ไหมให้ผมงอกเร็วๆ
我们能强求吗？要头发长快点
ก็บังคับไม่ได้ ให้ยาวเร็วๆ อะไรอย่างนี้
想让它快点长长，也强求不了
หรือบังคับว่าตัดผมมารอบนี้ ทรงนี้สวยแล้ว
อย่ายาวกว่านี้
或这回发型很漂亮，不准比这个长
ให้คงที่อยู่อย่างนี้ สั่งอะไรไม่ได้สักอย่าง
要永远保持这样，根本什么也操控不了
ผมดำๆ ก็สั่งว่าอย่าหงอกอะไรอย่างนี้ ก็สั่งไม่ได้
头发乌黑，命令不准变白，也命令不了
ค่อยๆ ดู ค่อยๆ ดูความจริงไปเรื่อยๆ
慢慢观，细细品，不断地体会事实
เวลาพิจารณา ไม่ใช่ลุกลี้ลุกลน
在审思的时候，不用匆匆忙忙
นึกถึงผม ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
想到头发无常、苦、无我
เอ้า ขน ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
哦，体毛无常、苦、无我
แป๊บเดียวถึงหัวแม่ตีนแล้ว ใช้ไม่ได้ ใจเย็นๆ
一眨眼就到大脚丫了，不行的，要慢慢来
ถ้าลุยอย่างนั้นฟุ้งซ่าน ใช้ไม่ได้
如果那样一掠而过，属于散乱，不行的
ฉะนั้นเราค่อยๆ ดูไป
所以，大家要慢慢去体会
ดูจิตก็เหมือนกัน ถ้าอารมณ์มันผ่านเร็วเกินไป
观心也一样，如果情绪出现的速度过快
แสดงว่าเริ่มฟุ้งซ่านแล้ว กำลังสมาธิไม่พอแล้ว
说明开始散乱了，定力不够了
ถ้ากำลังสมาธิพอ อารมณ์มันจะไหลมาเนิบๆ
如果定力足够，情绪会缓缓地流淌
ค่อยๆ มา ค่อยมาแล้วก็ไป มาแล้วก็ไป
慢慢来，慢慢来然后离开，来了然后离开
ดูสบายๆ เหมือนเรานั่งดูอยู่ริมแม่น้ำ
我们轻轻松松地观，就好像正坐在河边赏景
เดี๋ยวนานๆ ก็มีเรือผ่านมาลำหนึ่ง
很久很久有一艘船只经过
เดี๋ยวก็มีต้นไม้อะไรลอยมา นานๆ ไหลมาทีหนึ่ง
然后有树木漂过，很久很久漂过来一次
ไม่เหมือนอยู่ริมถนนศรีนครินทร์หรืออะไรนี่
รถยุบยับๆ
不像身处繁华的主街道旁，车水马龙的
ดูคันไหนๆ ดูไม่ทันแล้ว อย่างนี้ฟุ้งซ่านไป
看哪辆、哪辆，根本来不及，这样太散乱
เห็นอารมณ์เคลื่อนไหวเยอะแยะไปหมด ดูไม่รู้เรื่อง
看到各种情绪四处出没，会觉得一头雾水
ฉะนั้นเวลาเราภาวนา
因此，我们修行时：
จะถือศีล ก็อย่าให้ตึงไป อย่าให้หย่อนไป
持戒不要过紧也不要过松
จะทำสมาธิ ก็ไม่ตึงไป ไม่หย่อนไป
修习禅定不要太紧也不要太松
เจริญปัญญา ก็ไม่ตึงไป ไม่หย่อนไป
开发智慧，不要太紧也不要太松
ตึงไปก็คือตะบี้ตะบันทำ ไม่ยอมหยุดเลย
太紧就是一个劲地往前，根本不肯休息
หย่อนไปก็คือดูนิดเดียว เลิกแล้ว
太松则是观一下子就洗手不干了
เจริญปัญญาหน่อยเดียว กลับไปทำสมาธิ
只是开发智慧一丁点，就回去修习禅定
ไปสงบเฉยๆ แล้วมีเยอะ คนที่ติดสมาธิ
去追求宁静，而且粘着禅定的人非常多
พอครูบาอาจารย์บอกให้ออกเดินปัญญา
一旦高僧大德要求出来开发智慧
ออกมาดูกาย มาดูใจแวบเดียว
出来观身观心一下下
หนีกลับเข้าไปนอน อยู่ในสมาธิแล้ว นี่หย่อนไป
就溜回去睡在禅定中，这就太松
เพราะฉะนั้นเราก็ระวัง ไม่ตึงไป ไม่หย่อนไป
因此，我们要谨慎，不要太松也不要太紧
แล้วถ้าติดสมาธิ มันจะหย่อนไปในการเดินปัญญา
如果粘着禅定，对于开发智慧而言就太松
แล้วถ้าเดินปัญญาไปเรื่อยๆ ไม่สนใจสมาธิเลย
而如果不断去开发智慧，对禅定毫无兴趣
มันก็จะตึงในการเดินปัญญาไป
对开发智慧而言就太紧了
มันจะเหน็ดเหนื่อย มันใช้ไม่ได้
心会疲惫不堪，也是不行的
ฉะนั้นค่อยๆ ฝึกไป ทางสายกลาง
因此，要慢慢去体会
เห็นไหมคำว่าทางสายกลางคำเดียว
ไม่ใช่เรื่องเล่นๆ เลย
看到了吗？“中道”并非想象中的那么简单
ฝึกกันหลายปีๆกว่าจะถือศีลอย่างเป็นทางสายกลาง
要想可以中道地持戒、中道地修定、
กว่าจะมีสมาธิอย่างเป็นทางสายกลาง
กว่าเจริญปัญญาเป็นทางสายกลางได้
中道地开发智慧，需要花很多年时间训练
ไม่ใช่ง่ายหรอก ต้องฝึก
并不容易的，必须训练
ของฟรีไม่มี ของฟลุกไม่มี ค่อยๆ ฝึกเอา
没有免费的，没有不劳而获，要慢慢训练
อย่างเดินปัญญารวดไปเลยนี่ตึงไป
比如，开发智慧如果一直在路上，这就太紧
เดินปัญญานิดเดียวก็เลิก หันเข้าไปหาสมาธิ
开发智慧一点点就放弃了，回去找禅定
ไปนิ่งอยู่เฉยๆ อันนี้หย่อนไป
去安安静静地待着，这又太松
หรือเดินปัญญานิดเดียวหนีไปคิดเรื่องอื่นเลย
或开发智慧一点点就溜去想别的
อันนี้สมาธิก็ไม่มีแล้ว เหลวไหล
这样禅定就没有了，属于不思进取
ค่อยๆ ฝึกตัวเอง แล้วเราจะรู้ว่าพอดีมันอยู่ที่ไหน
慢慢自我训练后，会明白“刚刚好”在哪里
ความพอดีอยู่ตรงไหน ทางสายกลางนั่นล่ะ
“刚刚好”在哪点？其实就是中道
มันพอดี ตรงอื่น ไม่หย่อนไป ก็ตึงไป
其它地方不是太松就是太紧
วันนี้เท่านี้ก็แล้วกัน
今天就讲到这里
คำถาม 1:
1号学员：
เวลาภาวนาให้มันเด็ดเดี่ยวไป
修行的时候，要心意坚决
ไม่ใช่นั่งเหยียดแข้งเหยียดขาอะไรนี่ เลิกเสีย
不是伸长胳膊岔开腿，懒懒散散的，得改！
หลวงพ่อเทศน์ๆ อยู่มันกระทบใจเราเลย
隆波讲法讲着讲着都感觉到了
ว่าไป
请讲
ทำรูปแบบตามปกติ มีฟุ้งซ่าน มีโทสะ
และพยาบาทวิตกแรง
每天固定形式练习，但是散乱与嗔怒心较重
ถ้าเป็นความรู้สึกยินดีพอใจ
如果生起的是满意、喜欢的感觉
จะแยกจิตกับอารมณ์ได้ง่าย
分离心与情绪比较容易
ถ้าเป็นโทสะ จิตจะลงไปคลุกกับอารมณ์
如果是嗔怒，心就会和情绪黏在一起
และคิดว่าจิตไม่ใช่เรา
并且感觉“心不是我”
เรื่องบางเรื่องจิตยึดแรง โทสะแรง
ก็จะมีวิบากเป็นความทุกข์
有些事心执取严重，嗔心重，就会有苦的结果
และความเสียดแทงขึ้นกลางอก
以及胸口有刺痛感
จนไม่แน่ใจว่าเป็นผลของการภาวนา
หรือทางกายภาพที่ผิดปกติ
不确定这是修行原因，还是身体异常
ขอคำแนะนำจากหลวงพ่อว่าจะทำอย่างไร
เพื่อพัฒนาได้มากกว่านี้คะ
请隆波指导以便修行能取得更大进步
ในภาพรวมภาวนาดีขึ้น
隆波：整体而言，修行进步了
แต่พื้นจิตมันซน จิตที่ซนมันแก้ไม่ได้
但心的基调是调皮，心调皮改变不了
ตัวพื้นจิตของมัน ความซนของเรามันเยอะ
你的心的本性是非常调皮的
ที่ฝึกอยู่ก็ดี ฝึก อดทนไป
你的修行不错，继续用功，要忍耐
โทสะก็ห้ามไม่ได้ สมบัติของเรา ส่วนตัวของเรา
嗔怒也避免不了，属于你的私有财产
ห้ามมันไม่ได้ รู้ทันไปเรื่อย
禁止不了，要不断去及时知道
ค่อยๆ แยกไป โทสะไม่ใช่จิต โทสะเป็นอนัตตา
慢慢去分离：生气不是心，生气是无我的
ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ฝึกไปเรื่อยๆ
是无常、苦、无我的，不断去训练
ชีวิตมันมีปัญหาเยอะ
生活中会有很多问题
มันไม่ได้อย่างอยาก โทสะมันก็เกิด
如果不是想要的样子，嗔怒就会出现
หมดอยาก มันก็หมด ค่อยๆ สังเกตเอา
没有了想要，嗔怒也没啦，要慢慢体会
ที่ฝึกอยู่โอเคแล้ว ทำให้สม่ำเสมอไป
你修得不错，要持之以恒去用功
คำถาม 2:
2号学员：
เคยติดเพ่งมาก ตอนนี้เดินจงกรม สวดมนต์เช้าเย็น ทำแบบสบายๆ
曾经紧盯严重，现在早晚课诵、经行比较轻松
ระหว่างวันทำงานบ้านรู้สึกกายรู้สึกใจเท่าที่ระลึกได้
白天做家务事中尽可能地觉知身、觉知心
รู้บ้าง หลงบ้าง แทรกแซงบ้าง แล้วแต่โอกาส
有时觉知，有时迷失，有时干涉
ก่อนนอนรู้สึกถึงลมหายใจเข้าออกเท่าที่ระลึกได้
睡觉前会尽可能观呼吸
ตอนนี้เป็นคนขี้โมโห โมโหรุนแรง หงุดหงิดง่าย
现在嗔心很重，很容易烦躁
ที่ทำอยู่ไม่แน่ใจว่าทำได้ถูกต้องไหม
不确定自己的修行是对的吗？
ขอหลวงพ่อเมตตาให้คำชี้แนะ
ขอการบ้านเพื่อพัฒนาต่อไปค่ะ
请隆波慈悲指导以便修行可以继续提升
ภาวนาเราก็อย่าไปคาดหวังว่า
在修行时，你别去期望：
ต้องดีต้องสุข ต้องสงบ ไม่หวังผล
必须好、快乐、宁静
หวังผลอยู่ มันจะจงใจทำเยอะไป
如果对结果有期待，刻意的成分就会过多
มันจะตึงไปจะเครียด
那就太紧，会苦闷
พอเครียดแล้วมันก็ออกมาเป็นโทสะ
一苦闷，就会表现出来变成嗔怒
เราภาวนา เราถือว่าเราปฏิบัติบูชาพระพุทธเจ้า
修行时，我们要感觉自己在以修行供佛
อย่างถ้าเรารู้อิริยาบถ การเคลื่อนไหว
假如你观身体姿势、运动
เราถือว่าเราปฏิบัติบูชา
你当做自己在以修行供佛
หรือถ้าเราหายใจอย่างนี้
เราก็รู้สึกว่าเราหายใจบูชาพระพุทธเจ้า
เป็นเครื่องบูชา
或如果你观呼吸，要感觉自己在以呼吸供佛
ฉะนั้นทำไปไม่หวังผล ได้แค่ไหนแค่นั้น
所以，不期待结果地去用功，到哪里算哪里
ถ้าหวังผลใจมันจะเร่าร้อน ไม่สบาย
如果期待结果，心会焦躁、不舒服
ยิ่งไม่หวังผล แต่ทำไม่เลิก จะได้ผลดีมาก
越不期待结果，只是不停用功，就越硕果累累
ถ้าเราทำเพื่อจะเอา จะไม่ได้ผล
如果你修行是为了“要”，会无果而终
ทำเพื่อจะวางจะได้ผล
修行为了“放”，会收获结果
แต่ไม่ใช่แกล้งวาง แกล้งวางมันไม่ถูก
但不是假装“放”，假装“放”也不对
ฉะนั้นเราปฏิบัติ เราถือว่าบูชาพระพุทธเจ้าไป
因此，我们把修行当作供佛
ร่างกายนี้เหมือนดอกไม้
เราขอถวายร่างกายนี้เป็นพุทธบูชา
这身体像花朵，我们请求用这身体供佛
ดอกไม้ที่เราตัดมาใส่แจกันแล้ว
经过自己修剪，并且已经插进花瓶的花
มันจะเหี่ยวจะเฉาจะเน่าไปอะไรอย่างนี้ไม่เป็นไรแล้ว
它会枯萎、凋零、腐烂，没有关系了
เพราะเราได้บูชาไปเรียบร้อยแล้ว
因为我们已经完成了供养
ร่างกายนี้ก็เหมือนดอกไม้
ที่เราขอบูชาพระพุทธเจ้าไป
这身体就像我们已经供佛了的花
ฉะนั้นต่อไปไม่ว่าอะไรเกิดในร่างกาย ไม่เป็นไร
所以，接下来无论身体发生什么都没关系
เราได้ใช้ร่างกายนี้เป็นประโยชน์
เป็นเครื่องถวายบูชาพระพุทธเจ้าไปแล้ว
我们已经发挥了身体的价值——用于供佛了
แล้วเราก็มีสติระลึกไปเรื่อย
然后我们不断有觉性地忆念：
ร่างกายนี้ไม่ใช่ของเราแล้ว
เราถวายพระพุทธเจ้าไปแล้ว
这身体已不是我们的了，我们已经供了佛
ค่อยๆ ดูไป ร่างกายนี้ไม่ใช่ตัวเรา
ไม่ใช่ของเราอีกต่อไป
慢慢地观察：这身体已不再是“我”“我的”
เป็นแค่วัตถุ เหมือนดอกไม้ที่ตัดใส่แจกันไปแล้ว
只是物质，就像经过修剪后插入花瓶的花
ถวายพระไปแล้ว รู้สึกอย่างนี้ไปเรื่อยๆ
已经供佛了，不断地这样去感觉
ใจมันจะไปได้อย่างมีความสุข
心就可以快快乐乐地走下去
แค่นึกถึงก็มีความสุขแล้ว รู้สึกไหม
只是想一想就已经有快乐了，感觉到了吗？
นี่ล่ะถวายพระพุทธเจ้าเลย ร่างกายนี้
就是这样，将这身体供佛吧！
คนต่อไป
下一位
คำถาม 4: ทุกวันนี้ตามดูความรู้สึกและอารมณ์ก่อนนอนจะสวดมนต์
学员4：每天随观感觉与情绪，睡之前诵经
หากจิตเป็นสมาธิดี ก็ดูกายดูใจต่อไป
如果心的禅定不错，就继续去观身、观心
หากจิตฟุ้งซ่านก็นอนดูลมหายใจ
如果心散乱，就躺着观呼吸
ไม่นานก็หลับ เป็นคนหลับเร็วมาก
很快就会睡着，属于入睡很快的人
ทุกๆ วันทำงานหนัก ประชุมออนไลน์ตลอด
每天工作量很重，一整天都在开网络会议
เลยทำให้ดูจิตไม่ค่อยได้
所以不太能观心
เวลาลุกจากที่ประชุม ก็อาศัยดูกายและจิตที่มัวๆ
开完会后起身离开，就靠观身和模糊的心
ขอหลวงพ่อช่วยสอนเพื่อความเจริญในธรรมต่อไปค่ะ
请隆波指导接下来的修行
หลวงพ่อก็ทำอย่างนั้น
隆波：隆波也是那么做的
เมื่อก่อนไม่ได้ประชุมออนไลน์หรอก ประชุมจริงๆ เลยเจอหน้าเผชิญหน้า
以前没有网络会议，而是面对面地开会
เช้าประชุม เย็นประชุมอะไรอย่างนี้ เครียด เหนื่อย
早晨开会、下午开会，压力山大、疲惫不堪
หรือทำงานวิเคราะห์ งานเอกสารอะไร
ทีหนึ่งเยอะแยะไปหมดเลย
或者做研究、写报告，但每次信息量都特别大
มันเหนื่อย มันเครียด ดูจิตไม่ได้
压力大、疲惫，观不了心
ดูจิตไม่ได้ ดูกายๆ อย่างเดินไปห้องน้ำ
无法观心就观身，观身比如走去上厕所
เห็นร่างกายมันเดิน ใจเป็นคนดูไป
看着身体走，心是观者
กรรมฐานเราไม่ยากจน ไม่อับจน
ทำอย่างนี้ไม่ได้ก็ทำอย่างนี้
修行不会走入死胡同，这样做不行就那样
ดูจิตไม่ได้ก็ดูกายไป รู้สึกไป
观不了心就观身，去觉知
ร่างกายมันเหนื่อย ร่างกายมันทำงาน
ร่างกายมันนั่ง ร่างกายมันนอน
身体疲惫、身体工作、身体坐、身体卧
ให้ดูไปเหมือนเห็นคนอื่นมันทำงาน
要像看着别人一样地看着它工作
ที่ฝึกใช้ได้ ต่อไป
你的训练不错，下一位
คำถาม 5: ได้ไปสังเกตตอนตื่นนอน
เห็นว่าจิตมักจะไหลไปเบลอๆ มึนๆ
学员5：早上醒来时会发现心往往晕晕乎乎
จากนั้นจะมีกดหรือดิ้นรนเพื่อทำให้หายไป
然后就会压抑或挣扎想让它消失
และจะกดหรือดิ้นทุกครั้งเมื่อเจอสภาวะที่คิดว่าไม่ดี
无论在固定形式还是日常生活中
หรือสภาวะที่จะทำให้ทุกข์ ทั้งตอนทำในรูปแบบและในชีวิตประจำวัน
每次遇到认为不好或苦的境界都会压抑或挣扎
เข้าใจว่าจิตยังไม่เป็นกลางต่อสภาวะ
感觉自己的心对境界还无法保持中立
และสมาธิยังไม่พอ
กราบหลวงพ่อเมตตาชี้แนะด้วยค่ะ
禅定也还不够，请隆波慈悲开示
เข้าใจถูกแล้ว
隆波：你的理解是对的
ที่หลวงพ่อสอนเมื่อกี้ก็เรื่องเหล่านี้ล่ะ
刚才隆波教的就是这些呢！
ตื่นนอนฝึกให้เคยชินเลย
一起床就要训练变成习惯：
ตื่นนอนแล้วรีบลุกขึ้นมา อย่านอนต่อ
醒了就立刻起身，别再睡了
ถ้านอนต่อโมหะมันจะแทรกเรา
如果继续睡，痴就会渗透进来
เราฝึกให้มันชิน พอรู้สึกตัวตื่น ก็รีบลุกขึ้น
要训练成习惯：感觉一醒了就立马起身
แต่ถ้าแก่ๆ ก็เป็นอีกแบบหนึ่ง
但如果岁数大，就需另当别论
ตื่นแล้วก็รู้สึกตัวให้ทั่วพร้อม แล้วก็ลุกขึ้นมานั่ง
醒后先感觉全身，然后再起身坐起来
รู้สึกตัวให้ทั่วพร้อมอะไรอย่างนี้
แล้วค่อยเคลื่อนไหว
觉知全身，然后慢慢动动身体
แต่ยังเด็กยังสาวอยู่อย่างนี้ ตื่นแล้วรีบลุกขึ้นมาเลย
但如果像你这么年轻，醒了就立马起身
ใจมันจะเข้มแข็งมากขึ้นๆ
心就会越来越强大
กิเลสถ้าเรายอมมัน เราจะยิ่งอ่อนแอ
你越是屈服于烦恼，就会越发软弱
เพราะฉะนั้นเด็ดเดี่ยวเลย ตื่นนอนปุ๊บลุกปั๊บ
因此，要心意坚决，一醒就立马起身
แล้วก็ไม่ตามใจมัน ตามใจมัน นี่หย่อนไป
不要由着它，否则就太松了
เพราะฉะนั้นค่อยๆ สังเกต
อยู่ในชีวิตประจำวันแล้วก็สังเกตไป
所以，要慢慢体会，在日常生活中也是
ตอนนี้ตามใจกิเลสไปแล้ว
หรือตอนนี้ตึงเครียดเกินไปแล้ว
现在是迎合烦恼，还是过紧了呢？
ค่อยๆ รู้ ค่อยๆ ดู
慢慢感觉，慢慢体会
ที่หลวงพ่อสอนวันนี้เอาไปทำได้ทั้งหมดล่ะ ต่อไป
今天隆波教的可以全拿去用的，下一位
คำถาม 6: ปฏิบัติในรูปแบบประมาณ 2 เดือน
学员6：固定形式练习大概有两个月了
โดยการนั่งสมาธิตอนเช้าประมาณ 15 – 20 นาที
早晨打坐大概15-20分钟
แต่ไม่แน่ใจว่าการแยกขันธ์
但不确定自己分离蕴了吗？
และลักษณะจิตถึงฐานที่คิดว่าเห็นนั้นถูกต้องหรือไม่
感觉自己的心归位了，是对的吗？
ขอหลวงพ่อช่วยชี้แนะการปฏิบัติด้วยครับ
请隆波指导修行
ถูกแล้ว ขันธ์มันแยกได้แล้ว
隆波：对了，蕴已经分离了
แยกขันธ์ได้แล้วๆ ถ้าจิตเรามีกำลังพอ
如果你的心力够，就能分离蕴了的
เราก็ดูขันธ์แต่ละขันธ์มันทำงาน
เราจะเห็นว่ามันเป็นไตรลักษณ์
然后去观每个蕴运作，就会看到其演示三法印
ร่างกายนี้เราสั่งให้มันทำงานได้ สั่งให้มันเคลื่อนได้
这身体，之所以我们可以指挥它工作
เพราะจิตมันเป็นคนสั่งร่างกายมันเป็นลูกน้องของจิต
因为心是指挥官，身体是心的手下
แต่ดูให้ดี ร่างกายเป็นแค่วัตถุ
เป็นธาตุที่ไหลเข้าไหลออกตลอด
但仔细体会：身体仅仅是不断新陈代谢的物质
ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเราอะไร
不是“我”，不是“我的”
ก็รู้สึกเอา ดูลงไปในกายนี้ ไม่มีตัวเรา
要去感觉，深入观察这身体没有“我”
ความรู้สึกนึกคิดทั้งหลายไม่ใช่ตัวเรา
所有的感受、念头不是“我”……
เวลาเดินปัญญาค่อยๆ ดู ค่อยๆ ทำไป
开发智慧时，要慢慢去体会
ใจทำในรูปแบบทุกวัน ต้องทำ
每天固定形式是必须要练习的
ดีแล้วล่ะ จิตมันถึงจะมีแรง
已经很好了的，所以你的心才会有力量
เบอร์ 5 จิตหลงไปแล้ว เบอร์ 5
5号的心迷失了，5号
นึกออกไหม มาอยู่กับเครื่องอยู่ของเรา เบอร์ 5
意识到了吗？5号要跟自己临时的家在一起
อยู่กับเครื่องอยู่ไปเรื่อยๆ แต่ไม่ได้อยู่แล้วหวังว่าจะสุข จะสงบ จะดี
不断跟它待在一起，但别期待快乐、宁静、好
อยู่เฉยๆ อยู่เป็น เครื่องระลึกเท่านั้นเอง
就只是单纯地把它当做参照物而已
แล้วพอจิตมันหนีจากเครื่องอยู่เราไป
然后一旦心从参照物上溜掉了
มันฟุ้งซ่าน มันหย่อนแล้ว เรารู้ทัน
心散乱、松懈了，我们及时意识到
แล้วเวลาอยู่กับเครื่องอยู่
ก็ ไม่ได้มุ่งเอาดี เอาสุข เอาสงบ
跟参照物在一起时没有期待好、快乐、宁静
อยู่ไปอย่างนั้นล่ะ อยู่เป็นเครื่องระลึกของสติ
只是那样待着，作为觉性忆念的工具
เป็นเครื่องรู้ของจิตเครื่องระลึกของสติ
是心的参照物，是训练觉性的工具
แล้วสมาธิมันจะดีขึ้น
之后禅定会好起来
เบอร์ 6 จิตไหลไปในความคิด
6号的心跑到念头里了
เห็นไหมคอยรู้ทันเห็นไหม
看到了吗？要及时知道
ร่างกายกับความคิดเป็นคนละอัน
看到吗？身体和念头是不同的部分
เห็นไหมจิตใจกับความคิดก็เป็นคนละอัน
看到吗？心和念头也是不同的部分
ค่อยๆ แยก มีอะไรก็แยกมันไป
慢慢地分离，有什么就去分离它
ดู ค่อยๆ ดูไปเรื่อยๆ ทุกตัวไม่เป็นเรา
慢慢观察，不断去体会每一样都不是“我”
คำถาม 7: ที่ทำอยู่ไม่เป็นสัมมาสมาธิ
学员7:自己修的不是正定
มีภาวะที่ติดคือหลงยึดอยู่ตรงหน้าผาก
被卡住的境界是粘着在额头
ส่งออกนอกไปยึดถือ มีทั้งตัวล่างเเละตัวบน
往外送去紧抓，而且分上半部和下半部
ตอนนี้ตัวล่างไม่ใช่ปัญหา
มันเปลี่ยนเเปลงตามธรรมดา
现在下半部不是问题，能够自然地变化
ปัญหาอยู่ที่ตัวบน จงใจเจตนานิดเดียวก็ทุกข์เเล้ว
问题是在上半部分，有一点刻意就苦了
เป็นความทุกข์ในโลก
เหมือนเเบกก้อนหินไว้เเล้วถูกบดขยี้
属于世间的苦，好像背负石块后被碾压
มีทั้งฟุ้งซ่าน รำคาญใจ ขอหลวงพ่อชี้แนะด้วยค่ะ
感觉既散乱又心烦，请隆波开示
มันจงใจแรงไป มันเลยตึงไป
隆波：刻意的力道太强，所以太紧啦
ตัวบนนี่ตัวรู้ เราไม่ควบคุมมัน มันเกิดมันดับได้
上面的部分是知者，不要控制它，它能生能灭
ถ้าไปควบคุมมันมาก มันเหมือนมันไม่เกิดไม่ดับ
如果管制太多，它就好像不生不灭
คงที่อยู่อย่างนั้นล่ะ อันนี้จะเครียดเกินไป
一直那样维持，这就过于苦闷
เพราะฉะนั้นทุกตัวที่เราเห็น ต้องเกิดดับได้
因此，我们看到的每一样都要能生灭
ไม่ใช่ทุกตัวเกิดดับเหลือตัวรู้อยู่ตัวหนึ่งไม่เกิดไม่ดับ
而不是每样都生灭，唯独有个知者不生不灭
อยู่ข้างบนดูลงมา จงใจตั้งไว้ข้างบนแล้วก็ดูลงมา
刻意把它安放在上面，然后往下看
อย่างนี้ จะเหนื่อยแล้วก็มันไม่เดินปัญญาจริงหรอก
这样不仅累，而且也无法真的开发智慧
ปล่อยให้มันเคลื่อนไหว แล้วมีสติตามรู้
放开让它活动，然后有觉性紧随着去知道
จำประโยคนี้ปล่อยให้มันเคลื่อนไหวแล้วมีสติตามรู้ไป
记住这句：放任心活动而后有觉性紧随着去观
เออ ดี ปล่อยมัน งงก็รู้ว่างง
嗯，对的，放开它。发懵，知道“发懵”
เห็นไหมมันยังเหลือตัวนิ่งอยู่ตัวหนึ่ง
看到了吗？仍然残留一个静止的部分
ถ้าภาวนาแล้ว
如果修行之后
ยังเหลือตัวนิ่งอยู่ตัวหนึ่งยังไม่ดีพอ
发现仍然残留有个静止的部分，就还不够好
ไม่มีตัวนิ่งเลยใช้ไม่ได้
如果完全没有静止的部分也不行
แต่ถ้ามีตัวนิ่งที่คงที่ก็ใช้ไม่ได้เหมือนกัน
但如果静止的部分一直保持，同样不行
ไม่มีตัวนิ่งเลยนี่หย่อนไป สมาธิไม่ดี
完全没有静止部分，就太松，禅定不好
มีตัวนิ่งแล้วคงที่อยู่อย่างนั้น ตึงเกินไป
静止的部分一直都在，又太紧了
สังเกตไหม ทุกอย่างเคลื่อนไหวได้ มีตัวหนึ่งไม่เคลื่อนไหว
感觉到吗？每一样都可以动，但有一样不动
มีตัวหนึ่งนิ่งๆ ตัวนี้หัดปล่อยมัน
有个静止不动的部分，要练习放开它
ให้มันเคลื่อนไหวได้เหมือนตัวอื่นๆ
让它像其它部分一样可以动
ให้มันเกิดดับได้เหมือนตัวอื่นๆ
让它可以像其它部分一样生灭
เราอย่าไปจงใจรักษามัน
别刻意呵护它
ตัวนี้ ถ้าเราติดตัวนี้ แก้ใช้เวลา
否则一旦粘着就要花时间纠正
เพราะจิตมันจะชินอยู่ตรงนี้เลย ปึ๊บเลย
因为心会习惯性地待在这里
พอนึกถึงการปฏิบัติ ก็เข้ามาอยู่นี่เลย
只要一想到修行，就进入这个状态
หลวงพ่อเคยไปติดอยู่ตรงนี้เป็นปีเลย
隆波就曾经卡在这里长达一年
ค่อยๆ ดูไป
要慢慢去体会
ถ้ายังเหลือตัวนิ่งอยู่ แสดงว่ายังจงใจบังคับเอาไว้
只要还剩不动的部分，说明仍有刻意打压
ให้รู้ทัน อย่าไปรักษามัน
要及时意识到，别去呵护它
พูดง่ายหรอก แต่ว่าต้องใช้เวลา
不过，说起来容易，但需要时间
ในการผ่านตัวนี้อดทนนะ
想要过这一关，需要忍耐
ตัวนี้ ตอนหลวงพ่อยังไม่ได้บวช
在隆波还没有出家的时候经历过这个
หลวงพ่อไปภาวนาอยู่กับหลวงพ่อคืน
ที่สุรินทร์ อยู่วัดหน้าเรือนจำ
隆波去跟素林府隆波琨长老修行
หลวงพ่อคืนท่านจะรักหลวงพ่อมากเลย
隆波琨长老特别喜欢隆波
เวลาหลวงพ่อไป ท่านจะให้อยู่กุฏิพระ
อยู่ติดกับกุฏิท่านเลย
隆波去的时候，长老会让住在他隔壁的僧寮
ห่างกันไม่กี่เมตรหรอก 3 เมตร 4 เมตร
没几米的距离，大概三、四米
เวลาหลวงพ่อดูสภาวะ เราเห็นมันไหวอยู่กลางอก
隆波观境界时，看到其在胸口动
เราก็ดูๆ แล้ว ถลำลงไปอยู่ที่กลางอกไม่เห็นว่าถลำ
观着观着就会跳进去，但没看到“跳进去”
หลวงพ่อคืนท่านบอก “เฮ้ย ปราโมทย์ ภาวนาอะไรอย่างนั้น
长老就指导：“嘿，帕默，怎么那样修行呢？
ไอ้นั่นไม่ใช่จิต นี่จิตมันอยู่ทางนี้”
那不是心，心是在这里的”
หลวงพ่อบอก โอ ได้วิชาดีแล้ว
隆波回答：哦，找到感觉了
เข้ากุฏิปิดประตูเลย ตั้งแต่หัวค่ำ
ก็ย้อน พยายามย้อนมาดูตัวนี้
从傍晚就进寮房关上门努力返观这个
เลยติดอย่างที่หนูติดนี่ล่ะ
于是就跟你现在一样被卡住了
พอถึงตอนเช้า มันเครียด มันตึงไปหมดเลย
到了第二天早晨很郁闷，紧过了头
แล้วตัวนี้แข็งแรงมากเลย ปึ้กเลย รู้ว่าเดินผิดแล้ว
而这个非常强大，意识到自己修错了
พอรู้ว่าทำผิดแล้ว โมโหหลวงพ่อคืนเลย
一明白修错了，就对隆波琨长老很生气
พอสว่างปุ๊บ ได้อรุณแล้วผลักประตูกุฏิโครมออกมาเลย จะไปเล่นงานท่านแล้ว
天一亮隆波砰地推开房门，准备找长老麻烦
เราภาวนาของเราดีๆ อยู่ มาสอนอะไรเราเพี้ยนไปหมดแล้ว
自己修行好好的，不料被长老指导偏了
แต่ท่านจิตไวมาก หลวงพ่อผลักประตูโครม
但长老的心非常快，隆波“砰”地推开门
ท่านก็โครมพร้อมๆ กันเลย
ผลักโครมออกมาเหมือนกันเลย
长老也一样“砰”地同时推开门
เราขยับจะเล่นงานท่าน ท่านเล่นก่อนเลย
自己正要找长老麻烦，结果长老先发制人
“เฮ้ย ปราโมทย์ ภาวนายังไงไม่ได้เรื่องเลย”
“嘿，帕默，你怎么修行的？完全一塌糊涂”
เราบอก “หลวงพ่อแหละ มาสอนให้ผมจับไอ้ตัวนี้
隆波回答：“还不就是您教的要我抓住这个
ไม่ยอมปล่อยแล้ว”
已经不愿放了。”
บอก “ไม่ได้ให้มาจับตัวนี้
长老回复：“没有让你抓住这个
แต่ว่าไม่ให้จมลงไปที่ตัวนี้”
而是说不要侵泡在那个地方。”
บอก “แล้วทำไมไม่บอกอย่างงั้น”
回答：“那您为什么不早说呢？
บอก “ไอ้นี่ไม่ใช่จิต จิตมันอยู่ทางนี้”
而是说“哎，那不是心，心在这边。”
เราก็จะดูจิต เออ แล้วมาดูจ้องไอ้ตัวนี้
结果自己观心变成了紧盯着这个
แก้เป็นปีเลย พอนึกถึงการปฏิบัติ จับตัวรู้เป๊ะเลย
花了一年纠正，一想到修行，就紧紧抓着知者
จับอยู่ที่ตัวรู้ เป็นสมถะเฉยๆ
如果抓着知者，就只是奢摩他而已
ฉะนั้นเวลาภาวนา เราสังเกตการภาวนาของเราไป
因此，修行时要自我体会
ถ้ายังเหลือตัวใดตัวหนึ่งนิ่งๆ อยู่ล่ะก็ยังไม่ใช่หรอก
如果还残留某个静止部分，那就还不对的
ตัวที่นิ่งๆ อยู่นั่นล่ะ
ส่วนใหญ่ก็คือตัวรู้ล่ะที่เราไปบังคับเอาไว้
那个静止的部分，大多都是我们打压的知者
ทุกตัวที่เกิด ทุกตัวนั้นต้องดับ เกิดดับได้
凡生起的现象必定会灭去，要能生灭
ไปฝึกเอา
去用功！
คำถาม 8:
ทำในรูปแบบ เดินและนั่งทุกวัน
学员8：每天打坐、经行来完成固定练习
ฝึกมีสติเนืองๆ สมาธิยังอ่อน จิตไม่เคยรวม
不断地训练觉性，禅定还很弱，心不曾集中
บางครั้งจิตไม่เดินปัญญา ต้องคิดนำ
有时心不开发智慧，必须靠思维引领
จิตฟุ้งซ่าน คิดเยอะ
心散乱，特别喜欢想
เห็นจิตชอบไม่ชอบได้บ้าง
有时可以看到心的喜欢与不喜欢
เห็นความอยากผลักดัน จิตดิ้นรน
看到欲望涌动、心挣扎纠结
เห็นจิตทุกข์ เห็นอนัตตาของจิต
看到心苦，看到心的“无我”
บางวันก็เหมือนไม่รู้อะไรเลย
有些天又好像什么都观不了，
มีจุดติดขัดใด ขอคำแนะนำชี้แนะจากหลวงพ่อค่ะ
请求隆波开示自己卡在哪里了？
ขณะนี้จิตถึงฐานไหม
隆波：当下这一刻心归位了吗？
ไม่ถึง
（学员8）没有归位
ถูก ถ้าบอกขณะนี้ถึงฐานแล้วก็ผิดแล้ว
正确，如果回答现在是归位的，就错了
พูดกันยาว จิตไม่ถึงฐานก็รู้ ไม่ดึง
就要说来话长了。心没归位，要知道，别拉
ไม่แก้ รู้อย่างที่เป็น
不用纠正，如其本来地知道
ถ้ารู้อย่างเป็นกลางเมื่อไหร่ถึงฐานทันทีเลย
如果什么时候中立地知道，心就即刻归位
เพราะตรงที่เป็นฐานมันคือกลาง
因为在“归位”的那个点，就是中立
ฉะนั้นถ้าจิตเป็นกลางเมื่อไหร่ จิตเข้าฐานทันทีเลย
所以，如果心什么时候中立，就立刻归位了
ฉะนั้นอย่างเราจิตเราออกข้างนอกอย่างนี้
หรือจิตเราฟุ้งซ่านอย่างนี้
比如你的心跑到了外边或散乱
เรารู้แล้วเราไม่ชอบ รู้ไม่ชอบ รู้ว่ามันไม่ชอบ
你觉知到后，不喜欢，知道“心不喜欢”
ตรงที่รู้ว่าไม่ชอบปุ๊บ ความไม่ชอบดับปั๊บ
在知道“不喜欢”的瞬间，“不喜欢”就会灭
จิตเป็นกลางพอดีเลย จิตเข้าฐานพอดีเลย
心刚刚好“中立”，刚刚好“归位”
พอจิตอยู่กับฐานแล้ว ทรงอยู่ให้มันมีแรง
心一旦归位后，“维持”会带给它力量
ทรงอยู่สักช่วงหนึ่ง แล้วก็ค่อยออกพิจารณา
维持一段时间后，慢慢出来审思
ถ้ามันทรงอยู่ช่วงหนึ่งแล้วจิต
มันเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง
如果维持一段时间后，心开始运动变化
เราก็ดูความเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไป
เดินปัญญาได้เลย
我们就去观运动变化，就可以开发智慧了
ถ้ามันทรงแล้วมันนิ่ง ไม่ยอมทำงาน
如果维持后静止不动，不愿工作
น้อมจิตพิจารณากายลงไป ดูไปเรื่อย
那就带领心去审思，不断去体会：
ร่างกายไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา
身体不是“我”，不是“我的”
ตรงนี้บังคับเยอะไป นึกออกไหม
现在打压的太厉害了，能感觉到吗？
เออ เห็นไหมร่างกายที่เคลื่อนไหวไม่ใช่เราหรอก
呃，看到了吗？正在动的身体不是“我”
ร่างกายที่ขยับไม่ใช่เราหรอก คอยรู้สึก
正在活动的身体不是“我”，慢慢感觉
แค่รู้สึกๆ ไปภาวนาได้ดี ไปทำอีก
就只是去感觉，修得不错，继续用功
ตึงเกินไปนึกออกไหม
太紧了，能感觉到吗？
พอเราคิดถึงภาวนาเราทำอย่างนี้เลย
你一想到修行的时候，就是这么做的：
เรารวบจิตเข้ามาเลย ดึงเข้ามา
จงใจไปตั้งมันขึ้นมาแล้ว
你把心收摄进来、拉进来，刻意将心安住
ใช้จิตปกติ แล้วภาวนาไปแล้วจิตมันรวมของมันเอง
要用平常心去修行，然后心会自行集中
ไม่ใช่เราไปดึงให้รวม
而不是你去拉心让它集中
ถ้าดึงเข้ามา ไม่รวมจริงหรอก
如果拉进来，不会真的集中的
ถ้าเราภาวนาด้วยจิตปกติ
ถึงเวลาแล้วจิตรวมของจิตเอง
如果我们以平常心修行，到了时间心自行集中
เวลาจิตรวม มันไม่ใช่รวมแบบดึงปึบเข้ามาอย่างนี้
在心集中时，不是像你这样通过拉进来的方式
เครียดๆ แข็งๆ ไม่ใช่
紧绷、苦闷、僵硬，不正确
มันรวมสงบลง สงบ สว่าง สบาย
心集中时宁静、光明、舒服
ไม่ฟุ้งซ่านไม่คิดนึกอันนั้นรวมเข้าถึงสมาธิลึกๆ เลย
不散乱、不思不想，那是心入了深定
ฉะนั้นเราไม่ต้องห่วงเรื่องจิตรวม เอาแค่ว่าอย่าไปบังคับมัน
因此你不必忧虑“心集中”，只要不打压它
ถ้าบังคับมัน ไม่รวมหรอก มันเหนื่อย
如果打压它，不会集中的，反而会疲惫
จิตสงบได้เพราะจิตมีความสุข
心能够宁静是因为它有快乐
ถ้าเราบังคับจิตอยู่ จิตไม่มีความสุข
如果我们有在强迫心，心是没有快乐的
เพราะฉะนั้นจิตจะไม่สงบ
那么心是不会宁静的
คนสุดท้าย
最后一位
คำถาม 3: เช้าสวดมนต์ไหว้พระ
学员9：早晨礼佛念经
ระหว่างวันถ้าไม่ได้ทำงานที่ใช้ความคิด
白天如果工作不用想的时候
ก็จะรู้สึกตัวโดยดูลมหายใจสลับกับรู้กายที่เคลื่อนไหว
通过观呼吸或身体运动来觉知自己
เวลาจิตหลงไปคิด
心迷失去想的时候
จะเห็นอาการไหวๆ กลางอก
เวลาเกิดอารมณ์ที่ไม่รุนแรง
如果生起的情绪不强，会看到胸口震颤的现象
แต่ถ้ามาจากคนในครอบครัวมักจะรุนแรง
但如果来自家人往往会很强烈
บางครั้งขาดสติและพูดจาไม่ดีออกมา
有时会不理智，并且“出言不逊”
ควรทำสมาธิเพิ่มเติมไหมคะ
是否应加强禅定的练习？
ถ้าอยู่ปกติ เราสามารถภาวนาได้อย่างที่พูด ใช้ได้แล้ว
隆波：如果平时能按你说的那样修行就可以了
ส่วนที่อยู่ในบ้านแล้วเรารุนแรง เป็นความเคยชิน
至于在家里情绪强烈，是由于习惯
เพราะอยู่กับคนอื่นเรารุนแรงไม่ได้เดี๋ยวเขาเล่นงาน
因为跟外人不能由着性子，否则人家会找麻烦
อยู่กับคนในบ้าน เรารู้สึกปลอดภัย
เราก็ฟาดหัวฟาดหางเต็มที่
和家人在一起，感觉安全就会视无忌惮
เราก็รู้ไป ค่อยๆ รู้ไปว่า
你就去觉知，慢慢去体会：
แหม มันน่าเกลียด เวลาโกรธ
哎呀，生气的时候真的惨不忍睹
โกรธคนในบ้าน นึกถึงหน้าตัวเองไว้เลย
对家人生气，试着感觉自己的面部表情
หน้าเป็นยักษ์แล้วอย่างนี้
那是夜叉一样的面部表情
นึกถึงตัวนี้ไว้เลย เดี๋ยวก็หาย
感觉到自己的面部表情，很快就消气了
นึกถึงหน้าตัวเองไว้เลย เวลามีอารมณ์ใส่คนในบ้าน
在对家人乱发脾气的时候，想到自己的脸
อันนี้เป็นเคล็ดลับ เป็นกลยุทธ์
这是制胜法宝
ส่วนที่ปฏิบัติในชีวิตธรรมดานั้น
ทำได้ดีแล้ว ทำได้ถูกแล้ว
至于平常生活中的修行已经对了，修得不错
แต่พอเจอคนในบ้าน หน้าจะเป็นยักษ์แล้ว
但一见到家人，就青面獠牙了
เรารีบรู้ทันหน้าของเราไว้
你要快一点感觉到自己的脸：
โหย น่าเกลียดชะมัดเลย
喔唷，太惨不忍睹啦
เดี๋ยวก็หายแล้ว เพราะเรากลัวไม่สวย
生气很快就好了，因为你怕自己不漂亮
วันนี้เท่านี้
今天就到这里
